Izahat
Yıl 1846’dır. Genç Dostoyevski, ilk romanı İnsancıklar’ı tamamlar tamamlamaz ev arkadaşı yazar Grigoroviç’e okutur. Grigoroviç o denli heyecanlanır ki birkaç kez kalkıp Fyodor’un boynuna sarılmak ister; fakat arkadaşının aşırı duygu gösterilerinden hoşlanmadığını bilmiş olduğu için yapmaz. Grigoroviç ertesi gün romanı yazar ve yayımcı Nekrasov’a götürür; kitabından oldukca etkilenen Nekrasov da eleştirmen Belinski’ye… “Yeni Gogol hayata merhaba dedi!” der, Nekrasov, daha kapı ağzında. Aynı günün akşamı, Belinski’ye yine uğradığında onu coşku içinde bulur: “Nerede kaldınız? Nerede bu Dostoyevskiniz? Genç mi? Kaç yaşlarında? Derhal getirin bana onu!”
Belinski’nin evine getirilen yirmi üç yaşındaki genç yazar, hemen sonra orada olanları şu şekilde anlatacaktır: “Ve işte… beni onun yanına götürdüler. Belinski’yi birkaç yıl ilkin heyecanla okumuştum, fakat bana ürkütücü ve sert gelmişti ve benim İnsancıklar’ımla alay edecek diye düşünüyordum. Beni oldukca saygılı ve ağırbaşlı bir halde karşıladı; fakat daha bir dakika bile geçmeden her şey bambaşka oldu… Alev ateş yakıcı, alevli gözlerle konuşuyordu. “Siz kendiniz anlıyor musunuz?” diyordu bana yine yine, alışkanlığı olduğu suretiyle bağırarak, “Ne yazmış olduğunuzu anlıyor musunuz?.. Tüm bu korkulu gerçeği, bizlere göstermiş olduğunuz bu gerçeği siz mi düşündünüz? Olması imkansız, sizin benzer biçimde yirmi yaşlarında birinin tüm bu tarz şeyleri anlamış olmasına imkân yok… Gerçeği keşfetmiş ve bir sanatçı olarak duyuru etmişsiniz, size bir beceri verilmiş, kabiliyetinizin kıymetini bilin ve güvenli olun, siz büyük bir yazar olacaksınız.”
Yıl 2013. 167 yıl sonrasında Dostoyevski her kuşağın başucu yazarlarından olma hususi durumunu koruyor ve İnsancıklar, onun dünya edebiyatına ilk armağanı…
