Bir İdam Mahkûmunun Son Günü, dünya edebiyatının ölümsüzlerinden Victor Hugo’nun (1802-1885) yirmi altı yaşlarında yazdığı bir gençlik yapıtıdır. Victor Hugo’nun içerik olarak bu romandaki amacı oldukca yalın, oldukca açık: İdam cezasının hem ağlatısal, hem de saçma yanını göstermek. Onun büyüklüğünde, onun dehasında bir yazar için bu şekilde bir savı insani ve etik boyutlarıyla sergileyerek kanıtlamak {hiç de} güç değil. Fakat bu romanın büyük önemi başka özelliklerinden kaynaklanıyor. Bu yapıt, birinci tekil şahıs ben ile yazılan romanın ilk örneği. Daha ilkin bu şekilde bir yöntem bilinmiyor. Demek ki bu özelliğiyle bir yol açıcı, bir öncü bu roman. Roman kahramanının da söylediği şeklinde, bir tür zihinsel otopsi olan bu romanda, çağıl edebiyatın ilk iç monoloğu ile karşılaşıyoruz. Bir İdam Mahkûmunun Son Günü, bir yazınsal yenilik olan Samuel Beckett ve Georges Bataille’ı haber veriyor. Bu da romanın bir başka mühim özelliği. Bataille ve Beckett’i tanıdıktan sonrasında bu romanı daha iyi kavrıyoruz. İdam Mahkûmunun kendisine ironik bir gözle bir başkası olarak bakışı ise, Victor Hugo’nun Arthur Rimbaud’dan kırk yıl ilkin ‘Ben Bir Başkasıdır’ düşüncesini yaşamış bulunduğunu gösteriyor.
