Izahat
Franz Kafka’nın 1915’te piyasaya çıkan Dönüşüm adlı öyküsü, yazarın, ifade sanatının doruğuna ulaşmış olduğu bir eseridir. Minik burjuva çevrelerindeki yozlaşmış aile ilişkilerini en ince ayrıntılarına kadar irdeleyen bu uzun öykü, bununla beraber toplumun dayattığı, işlevini çoktan yitirmiş kalıplara şuur düzeyinde başkaldıran ferdin tragedyasını çarpıcı bir halde dile getirir.
Kitabın Değişiklik olarak malum adının gerçekte Dönüşüm olduğu, ifadesini Ahmet Cemal’in açıklamasında bulur: “Gregor Samsa’nın bir sabah kendini yatağında bir böcek olarak bulması, salt bir değişiklik değil fakat ‘başkalaşım’dır O, insanlığını koruyarak bazı değişimler geçirmemiştir; artık değişik bir canlı türü olmuştur.”
Bu izahat, Kafka’nın eserini tanımlarken kullandığı ifadeyle de örtüşür: “Hepimiz, bununla beraber taşımış olduğu bir parmaklığın ardında yaşıyor. Şimdi hayvanlarla ilgili bunca şey yazılmasının sebebi de bu. Özgür ve organik bir yaşama duyulan özlemin ifadesi. Oysa insanoğlu için organik yaşam, insanca yaşamdır. Fakat bunu anlamıyorlar. Idrak etmek istemiyorlar. İnsan benzer biçimde yaşamak fazlaca güç, o nedenle asla eğer olmazsa kurgusal düzeyde bundan kurtulma isteği var… Hayvana geri dönülüyor. Böylesi, insanca yaşamaktan fazlaca daha kolay.”
